Ο Άγιος Θωμάς έζησε στα χρόνια του Ιησού Χριστού. Ήταν Ιουδαίος στην καταγωγή και ασκούσε το επάγγελμα του ψαρά. Όταν ο Ιησούς κάλεσε τον Θωμά να τον ακολουθήσει, εκείνος το έκανε αμέσως και έτσι από φτωχός ψαράς έγινε ένας από τους μαθητές του Χριστού.
Παρόλο που ήταν από τους πιο θερμούς μαθητές του Ιησού, πίστεψε ότι ο Δάσκαλος του αναστήθηκε μόνο όταν μπόρεσε να ψηλαφίσει τις πληγές Του, κατά την διάρκεια της δεύτερης εμφάνισης του Χριστού, στους μαθητές, μετά την Ανάσταση Του.
Όπως αναφέρουν οι γραφές κατά την πρώτη εμφάνιση του Ιησού στους μαθητές, ο Άγιος Θωμάς απουσίαζε.
Μετά την Πεντηκοστή και την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, ο Άγιος Θωμάς, όπως και όλοι οι υπόλοιποι απόστολοι, ακολούθησε την επιθυμία του Δημιουργού και ταξίδεψε μεταφέροντας τον Θείο Λόγο σε μακρινούς τόπους. Μετά από Θεία Παρέμβαση, ο Άγιος Θωμάς ταξίδεψε ως την Ινδία, ως δούλος του εμπόρου Αμβανή.
Ο Αμβανής είχε σταλθεί από τον Ινδό βασιλιά Γουνδιαφόρο, στην Ιερουσαλήμ, για να βρει ένα κτίστη ο οποίος θα αναλάμβανε την ανέγερση ενός ανακτόρου. Υπό αυτήν την ιδιότητα ο Άγιος Θωμάς οδηγήθηκε στην Ινδία από τον Αμβανή. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού, ο Άγιος Θωμάς ξεκίνησε το ιεραποστολικό του έργο, προσηλυτίζοντας και βαπτίζοντας Χριστιανούς πολλούς ειδωλολάτρες.
Το ταξίδι όμως τελείωσε κάποια στιγμή και ο Άγιος Θωμάς παρουσιάστηκε στον βασιλιά Γουνδιαφόρο. Από αυτόν έλαβε την εντολή και το απαραίτητο χρυσάφι ώστε να του χτίσει ένα ανάκτορο. Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Αγίου Θωμά, ο Γουνδιαφόρος αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη. Κατά την διάρκεια της απουσίας του, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια, ο Άγιος Θωμάς λάμβανε με εντολή του βασιλιά χρυσάφι το οποίο έπρεπε να χρησιμοποιήσει για την ανέγερση του ανακτόρου. Αντί αυτού όμως, ο Άγιος Θωμάς ανέπτυξε μεγάλη ιεραποστολική δράση στην περιοχή και το χρυσάφι το μοίραζε στους φτωχούς.
Η δράση αυτή του Αγίου Θωμά, έφτασε στα αυτιά του Γουνδιαφόρου, ο οποίος κάλεσε τον Άγιο να απολογηθεί για τις πράξεις του. Ο Άγιος αποκρίθηκε στον βασιλιά λέγοντας του ότι πράγματι του έκτισε ένα παλάτι, με την μόνη διαφορά ότι το παλάτι αυτό είναι στον ουρανό, εννοώντας ότι οι καλές πράξεις που έγιναν με το χρυσάφι του Γουνδιαφόρου, του εξασφάλισαν μια θέση στην Ουράνια Βασιλεία του Ιησού Χριστού. Ο βασιλιάς θεωρώντας ότι ο Άγιος Θωμάς τον κοροϊδεύει διέταξε την φυλάκιση του Αγίου. Η Θεία Πρόνοια όμως οδήγησε έτσι τα πράγματα ώστε ο βασιλιάς πείστηκε για την αλήθεια των λόγων του Αγίου Θωμά. Τον έβγαλε από την φυλακή και βαπτίσθηκε Χριστιανός από τον Άγιο. Το παράδειγμα του Γουνδιαφόρου ακολούθησαν πολλοί και βαπτίσθηκαν και αυτοί Χριστιανοί.
Ο Άγιος Θωμάς έχοντας τελειώσει το αποστολικό του έργο στην περιοχή αυτή, ταξίδεψε προς τα ανατολικά και έφτασε σε μια άλλη περιοχή της Ινδίας όπου βασιλιάς ήταν ο Μίσδιος. Στον τόπο αυτό, για άλλη μια φορά, ο Άγιος Θωμάς άρχισε να "αλιεύει" ψυχές, βαπτίζοντας πολλούς χριστιανούς. Μεταξύ αυτών που βαπτίσθηκαν ήταν και η γυναίκα του Μισδίου. Αυτό ήταν και η αιτία που ο Άγιος Θωμάς φυλακίστηκε μετά από εντολή του βασιλιά. Στην φυλακή, συνέχισε το αποστολικό του έργο, βαπτίζοντας ανθρώπους μεταξύ των οποίων και τα παιδιά του βασιλιά. Μετά από αυτό ο Μίσδιος έδωσε εντολή να θανατωθεί ο Άγιος. Έτσι κι έγινε. Πάνω σε ένα βουνό οι στρατιώτες του Μισδίου θανάτωσαν τον Άγιο Θωμά.
Το σώμα του έθαψαν οι Χριστιανοί της περιοχής και στον τάφο του γίνονταν πολλά θαύματα. Το ιερό λείψανο του Αγίου Θωμά, παρέμεινε εκεί έως ότου ο γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1204 μ.Χ. το λείψανο μεταφέρθηκε στην Ρώμη, μαζί με τα λείψανα άλλων Αγίων που είχαν συγκεντρωθεί στην Βασιλεύουσα. Την μνήμη του Αγίου Θωμά εορτάζουμε στις 6 Οκτωβρίου.
Το όνομά του στην αραμαϊκή γλώσσα "Τέομα" σημαίνει δίδυμος. Στο ιερό Ευαγγέλιο του δίδεται όντως η προσωνυμία "Δίδυμος" (Ιωάν.11,16). Οι αγιογραφικές πληροφορίες για το Θωμά είναι σχετικά λίγες και γι’ αυτό έχουν εγερθεί κατά καιρούς αυθαίρετες ερμηνείες για το πρόσωπό του. Προσπάθησαν να εντοπίσουν τίνος δίδυμος αδελφός ή αδελφής υπήρξε.
Κάποιοι τον ταυτίζουν με τον αναφερόμενο από τον Ματθαίο (13,55) αδελφόθεο Ιούδα. Μάλιστα οι πολέμιοι του Χριστού συγγραφείς υποστηρίζουν ότι αυτός υπήρξε δίδυμος αδελφός του Κυρίου, παρά τις αντίθετες μαρτυρίες των Ευαγγελίων, θέλοντας να πλήξουν την υπερφυσική ενανθρώπηση του Θεού Λόγου! Αρχαία παράδοση, την οποία αποδέχεται η Εκκλησία μας ο Θωμάς ήταν δίδυμος αδελφός κάποιας Λυδίας ή Λυσίας. Κάποιοι άλλη παράδοση αναφέρει ότι ήταν δίδυμος αδελφός κάποιου Ελεάζαρου.
Ο Θωμάς καταγόταν από την Αντιόχεια, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των μαθητών, που ήταν Γαλιλαίοι (Ιωάν.21,2). Κλήθηκε από τον Κύριο να τον ακολουθήσει και αυτός υπάκουσε (Ματθ.10,3.Μάρκ.3,18.Λουκ.6,15). Γενικά υπήρξε από τους πιο αφοσιωμένους μαθητές, τον οποίο διέκρινε το θάρρος. Όταν οι άλλοι μαθητές προσπαθούσαν να αποτρέψουν το Χριστό να μεταβεί στη Βηθανία να αναστήσει το Λάζαρο, για το φόβο κακοποιήσεώς τους από τους φανατικούς Ιουδαίους, ο Θωμάς αψηφώντας τον κίνδυνο τους είπε: "άγωμεν και ημείς ίνα αποθάνωμεν μετ’ αυτού" (Ιωάν.11,16). Ταυτόχρονα υπήρξε και σχετικά ορθολογιστής.
Στο Μυστικό Δείπνο δε δίστασε να ρωτήσει τον Κύριο: "Κύριε, ουκ οίδαμεν που υπάγεις και πως δυνάμεθα την οδόν ειδέναι;" (Ιωάν.14,5). Επίσης ήταν και σκεπτικιστής και δύσπιστος. Για να πιστέψει στην Ανάσταση του Κυρίου ζήτησε να έχει απτή βεβαίωση, να ψηλαφίσει με τα ίδια του τα χέρια τις πληγές του διδασκάλου του. Μετά την ψηλάφηση ομολόγησε με ενθουσιασμό και αυθορμητισμό: "Ο Κύριός μου και ο Θεός μου" (Ιωάν.20,28).
Αρχαία παράδοση αναφέρει ότι κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Περσία και την αχανή χώρα των Ινδιών. Ως τα σήμερα θεωρείται ο φωτιστής των χωρών αυτών. Το τέλος της ζωής του υπήρξε μαρτυρικό. Οι φανατικοί ειδωλολάτρες τον θανάτωσαν δια λογχισμού. Η μνήμη του εορτάζεται στις 6 Οκτωβρίου.
Στο όνομα του Θωμά έχουν διασωθεί τρία απόκρυφα κείμενα του 2ου μ. Χ. αιώνα. Πρόκειται αναμφίβολα για ψευδεπίγραφα κείμενα αρχαίων αιρετικών γνωστικών, οι οποίοι θέλοντας να δώσουν κύρος στις αιρετικές τους δοξασίες, τις απέδωσαν στον απόστολο Θωμά.
Ο Απόστολος Θωμάς ήταν ο μόνος από τούς Αποστόλους που είδε τη θαυμαστή Μετάσταση της Θεοτόκου. Δεν είχε μπορέσει να παρευρεθεί στην κηδεία της ευρισκόμενος στις Ινδίες. Εκεί, μετά από τρεις ημέρες, και ενώ τελούσε τη Θεία Λειτουργία, βρέθηκε στη Γεθσημανή με θαυμαστό τρόπο και είδε όλα όσα συνέβησαν. Τότε παρακάλεσε την Παναγία να του δώσει για ευλογία τη Ζώνη της. Και εκείνη, καθώς ανέβαινε στούς ουρανούς, του έριξε το Ιερό κειμήλιο «προς δόξαν ακήρατον, ανερχομένη Αγνή, χειρί σου δεδώρησαι τω αποστόλω Θωμά την πάνσεπτον Ζώνην σου» ψάλλουμε στο απολυτίκιο της εορτής της Καταθέσεως της Τιμίας Ζώνης.
Ο Απόστολος Θωμάς στη συνέχεια πληροφόρησε και τούς υπόλοιπους Αποστόλους για τα θαυμαστά αυτά γεγονότα και τούς έδειξε την Αγία Ζώνη της Παναγίας. Εκείνοι δοξολόγησαν τον Θεό και του ζήτησαν να τούς ευλογήσει, καθώς ήταν ο μόνος που αξιώθηκε να δει την ένδοξη Μετάσταση της Θεοτόκου.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΘΩΜΑΣ
(6 Οκτωβρίου & Α’ Κυριακή μετά το Πάσχα)
Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα
clip_image001Ο Απόστολος Θωμάς ανήκε σε οικογένεια αλιέων και ήταν κατηριθμημένος στον χορό των δώδεκα Αποστόλων. Είναι γνωστός κυρίως από το γεγονός ότι ζήτησε να δη και να ψηλαφήση τους τύπους των ήλων στα χέρια και την πλευράν του Χριστού.
Όπως είναι γνωστόν, ο Απόστολος Θωμάς απουσίαζε όταν ο Χριστός, μετά την Ανάστασή Του, επισκέφθηκε τους Μαθητές Του στο υπερώον όπου ήσαν συνηγμένοι. Όταν πληροφορήθηκε τα σχετικά με την επίσκεψη του Χριστού, εζήτησε να Τον δη και να ψηλαφίση τις πληγές του Σταυρού στα χέρια και την πλευρά Του. Όταν, τελικά, πραγματοποιήθηκε η συνάντηση αυτή μετά από οκτώ ημέρες, ο Θωμάς Τον ομολόγησε Κύριο και Θεό Του.
Την Κυριακή της Αναστάσεως, στον Εσπερινό της Αγάπης, αναγινώσκεται στους Ιερούς Ναούς, και μάλιστα σε διάφορες γλώσσες, το Ευαγγελικό ανάγνωσμα, που αναφέρεται στην επίσκεψη του Χριστού στους Μαθητές Του, απόντος του Αποστόλου Θωμά.
Ο Απόστολος Θωμάς, μετά την Πεντηκοστή, κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πάρθους, τους Πέρσες, τους Μήδους και τους Ινδούς. Είχε μαρτυρικό τέλος. Κατ’ αρχάς ρίφθηκε στην φυλακή. Ύστερα παραδόθηκε σε πέντε στρατιώτες, οι οποίοι τον ανέβασαν πάνω σε ένα όρος και τον εθανάτωσαν, αφού κατετρύπησαν το σώμα του με λόγχες. Ο ιερός υμνογράφος, περιγράφοντας το μαρτυρικό τέλος του Αποστόλου Θωμά, και απευθυνομενος στον Χριστό, λέγει χαρακτηριστικά: “Ο Θωμάς, ο οποίος ζητούσε να βάλη το χέρι του στην πλευρά Σου, για σένα νύττεται την πλευράν του”.
Τα περιστατικά της ζωής του, κυρίως όσα έχουν σχέση με την πίστη του και με τον τρόπο με τον οποίον αυτή εκφράζεται, μας δίνουν την αφορμή να τονίσουμε τα ακόλουθα:
Πρώτον. Έχει επικρατήσει η άποψη ότι ο Απόστολος Θωμάς ήταν άπιστος, επειδή ζήτησε να δη με τα μάτια του και να ψηλαφήση με τα χέρια του τον Αναστάντα Χριστό. Βέβαια, είπε τον γνωστόν εκείνο λόγο “εάν μη ίδω… ου μη πιστεύσω”, αλλ’ όμως δεν ήταν άπιστος με την έννοια που δίνουμε εμείς στην απιστία και δεν αμφέβαλε για την Ανάσταση του Χριστού. Πληροφορήθηκε από τους άλλους Αποστόλους την Ανάσταση του Κυρίου, καθώς και την επίσκεψή Του “τών θυρών κεκλεισμένων”, ήθελε όμως να αποκτήση προσωπική εμπειρία του θαυμαστού αυτού γεγονότος. Ήθελε να έχη προσωπική συνάντηση με τον Αναστάντα Χριστό, να απολαύση την ευλογία της παρουσίας Του και να φθάση από την πίστη εξ ακοής στην πίστη εκ θεωρίας.
“Κατά την διδασκαλία των Πατέρων μας ο Θωμάς δεν ήταν άπιστος Απόστολος, όπως εμείς νομίζουμε και εννοούμε την απιστία, αλλά ήθελε να προχωρήση από την πίστη εξ ακοής στην πίστη εκ θεωρίας. Η πίστη εξ ακοής είναι η πίστη που συνδέεται με τις πληροφορίες που μας δίνουν οι άλλοι. Οι Μαθητές διαβεβαίωναν τον Απόστολο Θωμά ότι είδαν τον Χριστό, όμως εκείνος δεν αρκέστηκε στην πίστη αυτή αλλά ήθελε να προχωρήση στην πίστη εκ θεωρίας, ήθελε να δη προσωπικά τον Χριστό. Οπότε ο Χριστός τον άφησε μια ολόκληρη εβδομάδα να είναι κατηχούμενος και στην συνέχεια εμφανίσθηκε για να του δώση την πίστη εκ θεωρίας. Τότε ο Θωμάς είπε: «ο Κύριός μου και ο Θεός μου» (Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου, Κηρύγματα Αυγούστου, "Εκκλησιαστική Παρέμβαση", τεύχος Ιουλίου – Αυγούστου 2003).
Το γεγονός ότι ο Απόστολος Θωμάς αρχικά απουσίαζε κατά την εμφάνιση του Χριστού στους Μαθητές Του, φαίνεται ότι ήταν οικονομία Θεού, για να γίνη πιστευτό το θαύμα της Αναστάσεως και να διαλυθή κάθε είδους αμφιβολία. Ο ιερός υμνογράφος θα αναφωνήση: “Ω καλή απιστία του Θωμά βεβαίαν πίστιν εγέννησεν”. Βέβαια, ο Χριστός είπε το “μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες”, αλλά αυτό αναφέρεται στην πίστη εξ ακοής, που είναι εισαγωγική πίστη και φυσικά απαραίτητη για να προχωρήση κανείς στην πίστη εκ θεωρίας που είναι εμπειρική πίστη, ήτοι προσωπική κοινωνία του ανθρώπου με τον προσωπικό Θεό της Εκκλησίας.
Δεύτερον. Ο Χριστός όταν επισκέφθηκε και πάλι τους Μαθητές Του μετά από οκτώ ημέρες, κάλεσε τον Απόστολο Θωμά να ψηλαφήση τα σημάδια των πληγών στο Σώμα Του. Τότε ο Απόστολος Θωμάς Τον ανεγνώρισε και Τον ομολόγησε Κύριο και Θεό του. Τον ανεγνώρισε από τις πληγές του Σταυρού, οι οποίες αποτελούν σημάδι της αγάπης Του, αλλά και της δυνάμεώς Του. Την ομολογία του Θωμά οι άγιοι Πατέρες την ονομάζουν σωτήριο. Και πραγματικά οδηγεί στην σωτηρία όλους εκείνους που την απευθύνουν στον Χριστό εκζητώντας ταπεινά το έλεός Του.
Ένας Χριστός χωρίς τους τύπους των ήλων στο σώμα Του δεν είναι αληθινός Χριστός. Ο Αντίχριστος θα ομοιάζη με τον Χριστό εξωτερικά, αλλά δεν θα έχη τα σημάδια του Σταυρού. Κατά μία Πατερική ερμηνεία, τα αρχικά του αριθμού χ ξ στ’ (666), που αναφέρεται στον αντίχριστο, σημαίνουν “χριστός ξένος σταυρού”.
Ο Χριστός αναγνωρίζεται από τα σημάδια των πληγών του Σταυρού. Αλλά και οι γνήσιοι Μαθητές του Χριστού αναγνωρίζονται και αυτοί από τα σημάδια του Σταυρού του Χριστού, που ο καθένας τους ηθελημένα σηκώνει. Άλλωστε, δεν υπάρχει άνθρωπος σε αυτή την ζωή που να μη βαστάζη τον δικό του σταυρό. Και στην περίπτωση που αρνείται τον ελαφρύ Σταυρό του Χριστού, τότε σηκώνει τον βαρύ σταυρό της αμαρτίας.
Η πραγματική πίστη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αγάπη και τον πόνο. Όποιος έχει βρη μέσα του τον Χριστό, δια της υπακοής στην Εκκλησία, αυτός Τον ομολογεί καθημερινά με την ζωή του και κυριολεκτικά λιώνει από την αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον.
Παρόλο που ήταν από τους πιο θερμούς μαθητές του Ιησού, πίστεψε ότι ο Δάσκαλος του αναστήθηκε μόνο όταν μπόρεσε να ψηλαφίσει τις πληγές Του, κατά την διάρκεια της δεύτερης εμφάνισης του Χριστού, στους μαθητές, μετά την Ανάσταση Του.
Όπως αναφέρουν οι γραφές κατά την πρώτη εμφάνιση του Ιησού στους μαθητές, ο Άγιος Θωμάς απουσίαζε.
Μετά την Πεντηκοστή και την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, ο Άγιος Θωμάς, όπως και όλοι οι υπόλοιποι απόστολοι, ακολούθησε την επιθυμία του Δημιουργού και ταξίδεψε μεταφέροντας τον Θείο Λόγο σε μακρινούς τόπους. Μετά από Θεία Παρέμβαση, ο Άγιος Θωμάς ταξίδεψε ως την Ινδία, ως δούλος του εμπόρου Αμβανή.
Ο Αμβανής είχε σταλθεί από τον Ινδό βασιλιά Γουνδιαφόρο, στην Ιερουσαλήμ, για να βρει ένα κτίστη ο οποίος θα αναλάμβανε την ανέγερση ενός ανακτόρου. Υπό αυτήν την ιδιότητα ο Άγιος Θωμάς οδηγήθηκε στην Ινδία από τον Αμβανή. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού, ο Άγιος Θωμάς ξεκίνησε το ιεραποστολικό του έργο, προσηλυτίζοντας και βαπτίζοντας Χριστιανούς πολλούς ειδωλολάτρες.
Το ταξίδι όμως τελείωσε κάποια στιγμή και ο Άγιος Θωμάς παρουσιάστηκε στον βασιλιά Γουνδιαφόρο. Από αυτόν έλαβε την εντολή και το απαραίτητο χρυσάφι ώστε να του χτίσει ένα ανάκτορο. Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Αγίου Θωμά, ο Γουνδιαφόρος αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη. Κατά την διάρκεια της απουσίας του, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια, ο Άγιος Θωμάς λάμβανε με εντολή του βασιλιά χρυσάφι το οποίο έπρεπε να χρησιμοποιήσει για την ανέγερση του ανακτόρου. Αντί αυτού όμως, ο Άγιος Θωμάς ανέπτυξε μεγάλη ιεραποστολική δράση στην περιοχή και το χρυσάφι το μοίραζε στους φτωχούς.
Η δράση αυτή του Αγίου Θωμά, έφτασε στα αυτιά του Γουνδιαφόρου, ο οποίος κάλεσε τον Άγιο να απολογηθεί για τις πράξεις του. Ο Άγιος αποκρίθηκε στον βασιλιά λέγοντας του ότι πράγματι του έκτισε ένα παλάτι, με την μόνη διαφορά ότι το παλάτι αυτό είναι στον ουρανό, εννοώντας ότι οι καλές πράξεις που έγιναν με το χρυσάφι του Γουνδιαφόρου, του εξασφάλισαν μια θέση στην Ουράνια Βασιλεία του Ιησού Χριστού. Ο βασιλιάς θεωρώντας ότι ο Άγιος Θωμάς τον κοροϊδεύει διέταξε την φυλάκιση του Αγίου. Η Θεία Πρόνοια όμως οδήγησε έτσι τα πράγματα ώστε ο βασιλιάς πείστηκε για την αλήθεια των λόγων του Αγίου Θωμά. Τον έβγαλε από την φυλακή και βαπτίσθηκε Χριστιανός από τον Άγιο. Το παράδειγμα του Γουνδιαφόρου ακολούθησαν πολλοί και βαπτίσθηκαν και αυτοί Χριστιανοί.
Ο Άγιος Θωμάς έχοντας τελειώσει το αποστολικό του έργο στην περιοχή αυτή, ταξίδεψε προς τα ανατολικά και έφτασε σε μια άλλη περιοχή της Ινδίας όπου βασιλιάς ήταν ο Μίσδιος. Στον τόπο αυτό, για άλλη μια φορά, ο Άγιος Θωμάς άρχισε να "αλιεύει" ψυχές, βαπτίζοντας πολλούς χριστιανούς. Μεταξύ αυτών που βαπτίσθηκαν ήταν και η γυναίκα του Μισδίου. Αυτό ήταν και η αιτία που ο Άγιος Θωμάς φυλακίστηκε μετά από εντολή του βασιλιά. Στην φυλακή, συνέχισε το αποστολικό του έργο, βαπτίζοντας ανθρώπους μεταξύ των οποίων και τα παιδιά του βασιλιά. Μετά από αυτό ο Μίσδιος έδωσε εντολή να θανατωθεί ο Άγιος. Έτσι κι έγινε. Πάνω σε ένα βουνό οι στρατιώτες του Μισδίου θανάτωσαν τον Άγιο Θωμά.
Το σώμα του έθαψαν οι Χριστιανοί της περιοχής και στον τάφο του γίνονταν πολλά θαύματα. Το ιερό λείψανο του Αγίου Θωμά, παρέμεινε εκεί έως ότου ο γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1204 μ.Χ. το λείψανο μεταφέρθηκε στην Ρώμη, μαζί με τα λείψανα άλλων Αγίων που είχαν συγκεντρωθεί στην Βασιλεύουσα. Την μνήμη του Αγίου Θωμά εορτάζουμε στις 6 Οκτωβρίου.
Το όνομά του στην αραμαϊκή γλώσσα "Τέομα" σημαίνει δίδυμος. Στο ιερό Ευαγγέλιο του δίδεται όντως η προσωνυμία "Δίδυμος" (Ιωάν.11,16). Οι αγιογραφικές πληροφορίες για το Θωμά είναι σχετικά λίγες και γι’ αυτό έχουν εγερθεί κατά καιρούς αυθαίρετες ερμηνείες για το πρόσωπό του. Προσπάθησαν να εντοπίσουν τίνος δίδυμος αδελφός ή αδελφής υπήρξε.
Κάποιοι τον ταυτίζουν με τον αναφερόμενο από τον Ματθαίο (13,55) αδελφόθεο Ιούδα. Μάλιστα οι πολέμιοι του Χριστού συγγραφείς υποστηρίζουν ότι αυτός υπήρξε δίδυμος αδελφός του Κυρίου, παρά τις αντίθετες μαρτυρίες των Ευαγγελίων, θέλοντας να πλήξουν την υπερφυσική ενανθρώπηση του Θεού Λόγου! Αρχαία παράδοση, την οποία αποδέχεται η Εκκλησία μας ο Θωμάς ήταν δίδυμος αδελφός κάποιας Λυδίας ή Λυσίας. Κάποιοι άλλη παράδοση αναφέρει ότι ήταν δίδυμος αδελφός κάποιου Ελεάζαρου.
Ο Θωμάς καταγόταν από την Αντιόχεια, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των μαθητών, που ήταν Γαλιλαίοι (Ιωάν.21,2). Κλήθηκε από τον Κύριο να τον ακολουθήσει και αυτός υπάκουσε (Ματθ.10,3.Μάρκ.3,18.Λουκ.6,15). Γενικά υπήρξε από τους πιο αφοσιωμένους μαθητές, τον οποίο διέκρινε το θάρρος. Όταν οι άλλοι μαθητές προσπαθούσαν να αποτρέψουν το Χριστό να μεταβεί στη Βηθανία να αναστήσει το Λάζαρο, για το φόβο κακοποιήσεώς τους από τους φανατικούς Ιουδαίους, ο Θωμάς αψηφώντας τον κίνδυνο τους είπε: "άγωμεν και ημείς ίνα αποθάνωμεν μετ’ αυτού" (Ιωάν.11,16). Ταυτόχρονα υπήρξε και σχετικά ορθολογιστής.
Στο Μυστικό Δείπνο δε δίστασε να ρωτήσει τον Κύριο: "Κύριε, ουκ οίδαμεν που υπάγεις και πως δυνάμεθα την οδόν ειδέναι;" (Ιωάν.14,5). Επίσης ήταν και σκεπτικιστής και δύσπιστος. Για να πιστέψει στην Ανάσταση του Κυρίου ζήτησε να έχει απτή βεβαίωση, να ψηλαφίσει με τα ίδια του τα χέρια τις πληγές του διδασκάλου του. Μετά την ψηλάφηση ομολόγησε με ενθουσιασμό και αυθορμητισμό: "Ο Κύριός μου και ο Θεός μου" (Ιωάν.20,28).
Αρχαία παράδοση αναφέρει ότι κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Περσία και την αχανή χώρα των Ινδιών. Ως τα σήμερα θεωρείται ο φωτιστής των χωρών αυτών. Το τέλος της ζωής του υπήρξε μαρτυρικό. Οι φανατικοί ειδωλολάτρες τον θανάτωσαν δια λογχισμού. Η μνήμη του εορτάζεται στις 6 Οκτωβρίου.
Στο όνομα του Θωμά έχουν διασωθεί τρία απόκρυφα κείμενα του 2ου μ. Χ. αιώνα. Πρόκειται αναμφίβολα για ψευδεπίγραφα κείμενα αρχαίων αιρετικών γνωστικών, οι οποίοι θέλοντας να δώσουν κύρος στις αιρετικές τους δοξασίες, τις απέδωσαν στον απόστολο Θωμά.
Ο Απόστολος Θωμάς ήταν ο μόνος από τούς Αποστόλους που είδε τη θαυμαστή Μετάσταση της Θεοτόκου. Δεν είχε μπορέσει να παρευρεθεί στην κηδεία της ευρισκόμενος στις Ινδίες. Εκεί, μετά από τρεις ημέρες, και ενώ τελούσε τη Θεία Λειτουργία, βρέθηκε στη Γεθσημανή με θαυμαστό τρόπο και είδε όλα όσα συνέβησαν. Τότε παρακάλεσε την Παναγία να του δώσει για ευλογία τη Ζώνη της. Και εκείνη, καθώς ανέβαινε στούς ουρανούς, του έριξε το Ιερό κειμήλιο «προς δόξαν ακήρατον, ανερχομένη Αγνή, χειρί σου δεδώρησαι τω αποστόλω Θωμά την πάνσεπτον Ζώνην σου» ψάλλουμε στο απολυτίκιο της εορτής της Καταθέσεως της Τιμίας Ζώνης.
Ο Απόστολος Θωμάς στη συνέχεια πληροφόρησε και τούς υπόλοιπους Αποστόλους για τα θαυμαστά αυτά γεγονότα και τούς έδειξε την Αγία Ζώνη της Παναγίας. Εκείνοι δοξολόγησαν τον Θεό και του ζήτησαν να τούς ευλογήσει, καθώς ήταν ο μόνος που αξιώθηκε να δει την ένδοξη Μετάσταση της Θεοτόκου.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΘΩΜΑΣ
(6 Οκτωβρίου & Α’ Κυριακή μετά το Πάσχα)
Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα
clip_image001Ο Απόστολος Θωμάς ανήκε σε οικογένεια αλιέων και ήταν κατηριθμημένος στον χορό των δώδεκα Αποστόλων. Είναι γνωστός κυρίως από το γεγονός ότι ζήτησε να δη και να ψηλαφήση τους τύπους των ήλων στα χέρια και την πλευράν του Χριστού.
Όπως είναι γνωστόν, ο Απόστολος Θωμάς απουσίαζε όταν ο Χριστός, μετά την Ανάστασή Του, επισκέφθηκε τους Μαθητές Του στο υπερώον όπου ήσαν συνηγμένοι. Όταν πληροφορήθηκε τα σχετικά με την επίσκεψη του Χριστού, εζήτησε να Τον δη και να ψηλαφίση τις πληγές του Σταυρού στα χέρια και την πλευρά Του. Όταν, τελικά, πραγματοποιήθηκε η συνάντηση αυτή μετά από οκτώ ημέρες, ο Θωμάς Τον ομολόγησε Κύριο και Θεό Του.
Την Κυριακή της Αναστάσεως, στον Εσπερινό της Αγάπης, αναγινώσκεται στους Ιερούς Ναούς, και μάλιστα σε διάφορες γλώσσες, το Ευαγγελικό ανάγνωσμα, που αναφέρεται στην επίσκεψη του Χριστού στους Μαθητές Του, απόντος του Αποστόλου Θωμά.
Ο Απόστολος Θωμάς, μετά την Πεντηκοστή, κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πάρθους, τους Πέρσες, τους Μήδους και τους Ινδούς. Είχε μαρτυρικό τέλος. Κατ’ αρχάς ρίφθηκε στην φυλακή. Ύστερα παραδόθηκε σε πέντε στρατιώτες, οι οποίοι τον ανέβασαν πάνω σε ένα όρος και τον εθανάτωσαν, αφού κατετρύπησαν το σώμα του με λόγχες. Ο ιερός υμνογράφος, περιγράφοντας το μαρτυρικό τέλος του Αποστόλου Θωμά, και απευθυνομενος στον Χριστό, λέγει χαρακτηριστικά: “Ο Θωμάς, ο οποίος ζητούσε να βάλη το χέρι του στην πλευρά Σου, για σένα νύττεται την πλευράν του”.
Τα περιστατικά της ζωής του, κυρίως όσα έχουν σχέση με την πίστη του και με τον τρόπο με τον οποίον αυτή εκφράζεται, μας δίνουν την αφορμή να τονίσουμε τα ακόλουθα:
Πρώτον. Έχει επικρατήσει η άποψη ότι ο Απόστολος Θωμάς ήταν άπιστος, επειδή ζήτησε να δη με τα μάτια του και να ψηλαφήση με τα χέρια του τον Αναστάντα Χριστό. Βέβαια, είπε τον γνωστόν εκείνο λόγο “εάν μη ίδω… ου μη πιστεύσω”, αλλ’ όμως δεν ήταν άπιστος με την έννοια που δίνουμε εμείς στην απιστία και δεν αμφέβαλε για την Ανάσταση του Χριστού. Πληροφορήθηκε από τους άλλους Αποστόλους την Ανάσταση του Κυρίου, καθώς και την επίσκεψή Του “τών θυρών κεκλεισμένων”, ήθελε όμως να αποκτήση προσωπική εμπειρία του θαυμαστού αυτού γεγονότος. Ήθελε να έχη προσωπική συνάντηση με τον Αναστάντα Χριστό, να απολαύση την ευλογία της παρουσίας Του και να φθάση από την πίστη εξ ακοής στην πίστη εκ θεωρίας.
“Κατά την διδασκαλία των Πατέρων μας ο Θωμάς δεν ήταν άπιστος Απόστολος, όπως εμείς νομίζουμε και εννοούμε την απιστία, αλλά ήθελε να προχωρήση από την πίστη εξ ακοής στην πίστη εκ θεωρίας. Η πίστη εξ ακοής είναι η πίστη που συνδέεται με τις πληροφορίες που μας δίνουν οι άλλοι. Οι Μαθητές διαβεβαίωναν τον Απόστολο Θωμά ότι είδαν τον Χριστό, όμως εκείνος δεν αρκέστηκε στην πίστη αυτή αλλά ήθελε να προχωρήση στην πίστη εκ θεωρίας, ήθελε να δη προσωπικά τον Χριστό. Οπότε ο Χριστός τον άφησε μια ολόκληρη εβδομάδα να είναι κατηχούμενος και στην συνέχεια εμφανίσθηκε για να του δώση την πίστη εκ θεωρίας. Τότε ο Θωμάς είπε: «ο Κύριός μου και ο Θεός μου» (Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου, Κηρύγματα Αυγούστου, "Εκκλησιαστική Παρέμβαση", τεύχος Ιουλίου – Αυγούστου 2003).
Το γεγονός ότι ο Απόστολος Θωμάς αρχικά απουσίαζε κατά την εμφάνιση του Χριστού στους Μαθητές Του, φαίνεται ότι ήταν οικονομία Θεού, για να γίνη πιστευτό το θαύμα της Αναστάσεως και να διαλυθή κάθε είδους αμφιβολία. Ο ιερός υμνογράφος θα αναφωνήση: “Ω καλή απιστία του Θωμά βεβαίαν πίστιν εγέννησεν”. Βέβαια, ο Χριστός είπε το “μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες”, αλλά αυτό αναφέρεται στην πίστη εξ ακοής, που είναι εισαγωγική πίστη και φυσικά απαραίτητη για να προχωρήση κανείς στην πίστη εκ θεωρίας που είναι εμπειρική πίστη, ήτοι προσωπική κοινωνία του ανθρώπου με τον προσωπικό Θεό της Εκκλησίας.
Δεύτερον. Ο Χριστός όταν επισκέφθηκε και πάλι τους Μαθητές Του μετά από οκτώ ημέρες, κάλεσε τον Απόστολο Θωμά να ψηλαφήση τα σημάδια των πληγών στο Σώμα Του. Τότε ο Απόστολος Θωμάς Τον ανεγνώρισε και Τον ομολόγησε Κύριο και Θεό του. Τον ανεγνώρισε από τις πληγές του Σταυρού, οι οποίες αποτελούν σημάδι της αγάπης Του, αλλά και της δυνάμεώς Του. Την ομολογία του Θωμά οι άγιοι Πατέρες την ονομάζουν σωτήριο. Και πραγματικά οδηγεί στην σωτηρία όλους εκείνους που την απευθύνουν στον Χριστό εκζητώντας ταπεινά το έλεός Του.
Ένας Χριστός χωρίς τους τύπους των ήλων στο σώμα Του δεν είναι αληθινός Χριστός. Ο Αντίχριστος θα ομοιάζη με τον Χριστό εξωτερικά, αλλά δεν θα έχη τα σημάδια του Σταυρού. Κατά μία Πατερική ερμηνεία, τα αρχικά του αριθμού χ ξ στ’ (666), που αναφέρεται στον αντίχριστο, σημαίνουν “χριστός ξένος σταυρού”.
Ο Χριστός αναγνωρίζεται από τα σημάδια των πληγών του Σταυρού. Αλλά και οι γνήσιοι Μαθητές του Χριστού αναγνωρίζονται και αυτοί από τα σημάδια του Σταυρού του Χριστού, που ο καθένας τους ηθελημένα σηκώνει. Άλλωστε, δεν υπάρχει άνθρωπος σε αυτή την ζωή που να μη βαστάζη τον δικό του σταυρό. Και στην περίπτωση που αρνείται τον ελαφρύ Σταυρό του Χριστού, τότε σηκώνει τον βαρύ σταυρό της αμαρτίας.
Η πραγματική πίστη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αγάπη και τον πόνο. Όποιος έχει βρη μέσα του τον Χριστό, δια της υπακοής στην Εκκλησία, αυτός Τον ομολογεί καθημερινά με την ζωή του και κυριολεκτικά λιώνει από την αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου