Η μοναχική ζωή είναι ένας διά βίου και συνειδητός αγώνας για την απόκτηση της ευαγγελικής τελειότητας κατά τον λόγο του Κυρίου: "εἰ θέλεις τέλειος εἶναι, ὕπαγε πώλησόν σου τά ὑπάρχοντα... καί δεῦρο ἀκολούθει μοι" (Ματθ. 19, 21).
Λέει ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης (+1991): "Μεγάλο πράγμα η μοναχική ζωή, πολύ μεγάλο! Μεγάλη, υψηλή ζωή, θεία ζωή, ποιητική ζωή. Είναι μια ζωή εξαίσια. Η μοναχική ζωή είναι ζωή χαρισάμενη.
Ο ἄνθρωπος ποθώντας να ζήσει την αγάπη, την ελπίδα, τον ενθουσιασμό, τη χαρά από την ένωση με τον Χριστό, ξενιτεύεται από τα αγαθά του κόσμου και ενδυόμενος το μοναχικό σχήμα αναζητεί το ευαγγελικό "ἕν οὗ ἐστι χρεία" (Λουκ. 10, 42).
Λέει ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης (+1991): "Μεγάλο πράγμα η μοναχική ζωή, πολύ μεγάλο! Μεγάλη, υψηλή ζωή, θεία ζωή, ποιητική ζωή. Είναι μια ζωή εξαίσια. Η μοναχική ζωή είναι ζωή χαρισάμενη.
Η χαρά του μοναχού είναι να μπει στην αγάπη του Θεού, στην Εκκλησία, στην Αγία Τριάδα, στον Χρισ΄το.
Ο μοναχός ενούται με τον Χριστό, σκιρτάει η καρδιά του, πληρούται χάριτος. Ο Χρισ΄τος είναι η χαρά του, είναι ενθουσιασμός, είναι ελπίδα, είναι αγάπη" ("Περί του μοναχικού πολιτεύματος", Αγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος και Λόγοι, έκδ. Ι. Μονή Χρυσοπηγής Χανίων).
Η αγάπη για τον Χριστό και η απόλυτη αφιέρωση στο πρόσωπό Του είναι η κινητήριος δύναμη που οδηγεί στη μοναχική ζωή. Ο μοναχός διαφυλάσσοντας ψυχή τε και σώματι τις θεμελειώδεις μοναχικές αρετές της υπακοής, της παρθενίας και της ακτημοσύνης αγωνίζεται να διασώσει την αληθινή εν Χριστώ ζωή και να επανέθει στο πρωτόκτιστο κάλλος του κατ'εικόνα Θεού πλασθέντος ανθρώπου.
Έτσι, με την χάρη του Αγίου Πνεύματος, ο μοναχός γίνεται ευχέτης υπέρ όλου του κόσμου. Βλέπει στο πρόσωπο τού κάθε ανθρώπου την εικόνα του Θεού και στην κτίση την σφραγίδα της θείας δημιουργίας και μεγαλειότητας. Αφοσιώνεται στον Θεό και με ψυχή γεμάτη αγάπη προσεύχεται και εργάζεται για τη σωτηρία του σύμπαντος κόσμου.
"Νά ποια είναι η σημασία της προσευχής του μοναχού, λέει ο άγιος Πορφύριος. Είναι στο κελλί του μόνος, αλλά τα κύματα της προσευχής του φθάνουν σε όλους τους ανθρώπους, έστω κι αν είναι μακριά. Με την προσευχή ο μοναχός συμμετέχει σε όλα τα προβλήματα των ανθρώπων και κάνει θαύματα"
Η αγάπη για τον Χριστό και η απόλυτη αφιέρωση στο πρόσωπό Του είναι η κινητήριος δύναμη που οδηγεί στη μοναχική ζωή. Ο μοναχός διαφυλάσσοντας ψυχή τε και σώματι τις θεμελειώδεις μοναχικές αρετές της υπακοής, της παρθενίας και της ακτημοσύνης αγωνίζεται να διασώσει την αληθινή εν Χριστώ ζωή και να επανέθει στο πρωτόκτιστο κάλλος του κατ'εικόνα Θεού πλασθέντος ανθρώπου.
Έτσι, με την χάρη του Αγίου Πνεύματος, ο μοναχός γίνεται ευχέτης υπέρ όλου του κόσμου. Βλέπει στο πρόσωπο τού κάθε ανθρώπου την εικόνα του Θεού και στην κτίση την σφραγίδα της θείας δημιουργίας και μεγαλειότητας. Αφοσιώνεται στον Θεό και με ψυχή γεμάτη αγάπη προσεύχεται και εργάζεται για τη σωτηρία του σύμπαντος κόσμου.
"Νά ποια είναι η σημασία της προσευχής του μοναχού, λέει ο άγιος Πορφύριος. Είναι στο κελλί του μόνος, αλλά τα κύματα της προσευχής του φθάνουν σε όλους τους ανθρώπους, έστω κι αν είναι μακριά. Με την προσευχή ο μοναχός συμμετέχει σε όλα τα προβλήματα των ανθρώπων και κάνει θαύματα"