Το φετινό σύνθημα της ΧΦΔ είναι παρμένο από την προς Εβραίους Επιστολή, 12ο κεφ., στιχ. 2: «Ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν».
«1… δι᾿ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, 2 ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν, ὃς ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρόν, αἰσχύνης καταφρονήσας, ἐν δεξιᾷ τε τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ κεκάθικεν».
«Δι᾿ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα»: Προτρέπει ο απόστολος Παύλος τους Χριστιανούς: Ας τρέχουμε με υπομονή «τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα»· τον αγώνα που προβάλλει μπροστά μας. Ποιός είναι αυτός ο αγώνας; Ο αγώνας να νεκρώσουμε την αμαρτία μέσα μας και να καλλιεργήσουμε την αρετή, ο αγώνας της μετανοίας και του αγιασμού.
Έχουμε ανάγκη πολλής υπομονής στον αγώνα μας, διότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλές δυσκολίες και πειρασμούς: Είναι ο πόλεμος των πονηρών πνευμάτων, το κοσμικό πνεύμα που επικρατεί στην κοινωνία μας και ασκεί επάνω μας επίδραση, και κυρίως «ο παλαιός άνθρωπος», ο κακός εαυτός μας, που ρέπει προς την αμαρτία και αντιστέκεται στην ανοδική μας πορεία. Πώς θα τα καταφέρουμε; Η συνέχεια μας δίνει την απάντηση:
«Ἀφορῶντες εἰς τόν… Ἰησοῦν». Το φετινό σύνθημά μας λοιπόν μας αποκαλύπτει το μεγάλο μυστικό της νίκης στην πνευματική ζωή, μας δίνει «το κλειδί με το οποίο θα ανοίξουμε τα ανεξάντλητα αποθέματα της Χάριτος και δυνάμεως στον αγώνα μας». Τι θα πει «ἀφορῶντες»; «Αφορώ» στα Αρχαία Ελληνικά σημαίνει παίρνω το βλέμμα μου από οπουδήποτε αλλού και το προσηλώνω κάπου, στη συγκεκριμένη περίπτωση στο πρόσωπο του Κυρίου. Μα που είναι ο Κύριος, για να στρέψω το βλέμμα μου σ Ἐκεῖνον; Να βλέπω την εικόνα Του; Βοηθάει και αυτό. Όμως «ἀφορῶντες εἰς τόν Ἰησοῦν» σημαίνει να έχουμε τα μάτια της ψυχής μας στραμμένα στον Κύριο, να προσανατολισθεί η ύπαρξή μας στον Κύριο. Για ποιό λόγο; Θα μας βοηθήσει η συνέχεια του κειμένου:
«ὃς ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρόν, αἰσχύνης καταφρονήσας, ἐν δεξιᾷ τε τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ κεκάθικεν». …στον Ιησού, ο Οποίος για τη χαρά που είχε μπροστά Του και θα δοκίμαζε όταν με το πάθημά Του θα έσωζε πολλούς, υπέμεινε σταυρικό θάνατο και περιφρόνησε την ντροπή και την ατίμωση του θανάτου αυτού. Γι αὐτὸ και έχει καθίσει τώρα στα δεξιά του θρόνου του Θεού.
Το νόημα λοιπόν που μας δίνει το ιερό κείμενο είναι: Έχοντας τα μάτια μας καρφωμένα στον Εσταυρωμένο, ο Οποίος υπήρξε το τέλειο παράδειγμα υπομονής.
Ο Κύριος βέβαια γενικώς είναι το πρότυπό μας. Ως άνθρωπος ευαρέστησε στον επουράνιο Πατέρα με την αναμάρτητη και παναγία ζωή Του, κατ’ εξοχήν όμως με την υπακοή Του στο θέλημα του Πατρός «μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ»[1]. Και η χριστιανική ζωή δεν είναι τίποτε άλλο από τη ζωή κατά το υπόδειγμα του Χριστού. «Χριστιανός ἐστι μίμημα Χριστοῦ κατὰ τὸ δυνατὸν ἀνθρώπῳ»[2], μας διδάσκει ο όσιος Ιωάννης ο Σιναΐτης· αληθινός Χριστιανός είναι αυτός που μιμείται τον Κύριο, όσο αυτό είναι δυνατόν στον άνθρωπο.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ερμηνεύοντας το «ἀφορῶντες εἰς τόν… Ἰησοῦν» χρησιμοποιεί την εξής εικόνα: Όπως σε όλες τις τέχνες και τα αθλήματα οι μαθητές προσέχουν τους δασκάλους τους και έτσι εντυπώνουν μέσα τους την τέχνη και βλέποντας παίρνουν μερικούς κανόνες, έτσι και στην πνευματική ζωή. Και καταλήγει: Αν θέλουμε να τρέχουμε και να μάθουμε να τρέχουμε καλά, τον Χριστό να βλέπουμε.
Ας προσέξουμε όμως και κάτι άλλο: ότι ο Κύριος «ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ κεκάθικε»· έχει καθίσει τώρα στα δεξιά του θρόνου του Θεού. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι νεκρός, μια σκιά του παρελθόντος, αλλά μετά τον θάνατό Του ανέστη, ανελήφθη και τώρα ζει στους ουρανούς, δοξασμένος και υπερυψωμένος και ως άνθρωπος για την τέλεια υπομονή και υπακοή Του. Η αλήθεια αυτή δίνει πολλή ελπίδα στον πιστό. Αν συμμετέχουμε στο Σταυρό του Κυρίου, οπωσδήποτε θα έχουμε συμμετοχή και στην Ανάστασή Του και στη δόξα Του στον ουρανό. «Εἰ ὑπομένομεν, καὶ συμβασιλεύσομεν»[3]. Ο κόπος μας δεν πρόκειται να πάει χαμένος, η υπομονή μας θα δικαιωθεί.
Τέλος ο Κύριος είναι «ὁ τῆς πίστεως ἀρχηγὸς καὶ τελειωτής». Ο λόγος αυτός έχει πολλή παράκληση. Ο Κύριος είναι «ὁ ἀρχηγὸς τῆς πίστεως», ο θεμελιωτής της πίστεως, της πνευματικής μας ζωής, και ο τελειωτής της, Αυτός που θα τελειοποιήσει την πίστη μας, θα φέρει την πνευματική μας πορεία σε αίσιο πέρας, στη σωτηρία. Πότε έκανε την αρχή στην πίστη μας; Ίσως όταν μας φανερώθηκε με κάποιον τρόπο στη ζωή μας, όταν νιώσαμε την κλήση Του και αποφασίσαμε να ζήσουμε συνειδητή πνευματική ζωή. Ίσως ακριβέστερα όταν βαπτισθήκαμε και ενδυθήκαμε τον Χριστό. Τότε γεννηθήκαμε στην εν Χριστώ ζωή. Και κατόπιν με το άγιο Χρίσμα, όταν λάβαμε την πανοπλία της Χάριτος, τη δύναμη να ζήσουμε αυτή τη ζωή, όταν κατοίκησε μέσα μας το Άγιον Πνεύμα.
Επομένως στον αγώνα μας δεν είμαστε μόνοι. Στον ουρανό έχουμε μεσίτη προς τον Πατέρα τον Κύριο Ιησού, στα βάθη της καρδιάς μας τον αγαθό Παράκλητο, ο Οποίος «συναντιλαμβάνεται τῇ ἀσθενείᾳ ἡμῶν», μας βοηθάει στην αδυναμία μας, ενεργεί τον αγιασμό μας, μας συνάπτει με τον Χριστό. Και ο Πατήρ ευδοκεί στα παιδιά Του δια του Χριστού εν Αγίω Πνεύματι. Στην πραγματικότητα ο Θεός ενεργεί τη σωτηρία μας. Εμείς το μόνο που έχουμε να κάνουμε, είναι να αγωνιζόμαστε, να τρέχουμε· κι αν τυχόν πέσουμε, να σηκωνόμαστε, να μετανοούμε και να συνεχίζουμε. Τα υπόλοιπα θα τα δώσει ο Θεός.
Με βάση όλα τα παραπάνω το «ἀφορῶντες εἰς τὸν Ἰησοῦν» μπορεί να σημαίνει και κάτι άλλο: αυτό που γράφει ο Ψαλμωδός: «Οἱ ὀφθαλμοί μου διὰ παντὸς πρὸς τὸν Κύριον, ὅτι αὐτὸς ἐκσπάσει ἐκ παγίδος τοὺς πόδας μου»[4]. Τα μάτια μου είναι πάντοτε στραμμένα στον Κύριο, διότι Αυτός θα γλυτώσει τα πόδια μου από την παγίδα στην οποία κινδυνεύω να αιχμαλωτισθώ. Δηλαδή αποτελεί μια προτροπή να στηρίξουμε όλες τις ελπίδες μας στον Κύριο, να Του μιλάμε, να Του ανοίγουμε την καρδιά μας. Να γίνει Εκείνος η καταφυγή μας, η χαρά μας, όλη η ζωή μας…
Θα κλείσουμε με κάποιες πρακτικές προτάσεις για την εφαρμογή του συνθήματος. Μπορούμε να έχουμε μια εικόνα του Κυρίου που μας εμπνέει, η έναν Εσταυρωμένο, και να συνηθίζουμε να τον παρατηρούμε· η να καλλιεργήσουμε την ευχή· η να αφιερώνουμε κάθε Παρασκευή λίγα λεπτά για να εμβαθύνουμε στο Πάθος του Κυρίου με σχετική μελέτη και προσευχή· η ένας συνδυασμός των παραπάνω η κάτι άλλο…
Ας παρακαλέσουμε θερμά τον Κύριο ο θεόπνευστος αυτός λόγος, το φετινό μας σύνθημα, να έχει πολύ καρπό στις ψυχές μας.
Για να κατανοήσουμε το νόημα του χωρίου αυτού, θα πρέπει να το εξετάσουμε μαζί με τα συμφραζόμενά του, που έχουν ως εξής:
«1… δι᾿ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, 2 ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν, ὃς ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρόν, αἰσχύνης καταφρονήσας, ἐν δεξιᾷ τε τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ κεκάθικεν».
«Δι᾿ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα»: Προτρέπει ο απόστολος Παύλος τους Χριστιανούς: Ας τρέχουμε με υπομονή «τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα»· τον αγώνα που προβάλλει μπροστά μας. Ποιός είναι αυτός ο αγώνας; Ο αγώνας να νεκρώσουμε την αμαρτία μέσα μας και να καλλιεργήσουμε την αρετή, ο αγώνας της μετανοίας και του αγιασμού.
Έχουμε ανάγκη πολλής υπομονής στον αγώνα μας, διότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλές δυσκολίες και πειρασμούς: Είναι ο πόλεμος των πονηρών πνευμάτων, το κοσμικό πνεύμα που επικρατεί στην κοινωνία μας και ασκεί επάνω μας επίδραση, και κυρίως «ο παλαιός άνθρωπος», ο κακός εαυτός μας, που ρέπει προς την αμαρτία και αντιστέκεται στην ανοδική μας πορεία. Πώς θα τα καταφέρουμε; Η συνέχεια μας δίνει την απάντηση:
«Ἀφορῶντες εἰς τόν… Ἰησοῦν». Το φετινό σύνθημά μας λοιπόν μας αποκαλύπτει το μεγάλο μυστικό της νίκης στην πνευματική ζωή, μας δίνει «το κλειδί με το οποίο θα ανοίξουμε τα ανεξάντλητα αποθέματα της Χάριτος και δυνάμεως στον αγώνα μας». Τι θα πει «ἀφορῶντες»; «Αφορώ» στα Αρχαία Ελληνικά σημαίνει παίρνω το βλέμμα μου από οπουδήποτε αλλού και το προσηλώνω κάπου, στη συγκεκριμένη περίπτωση στο πρόσωπο του Κυρίου. Μα που είναι ο Κύριος, για να στρέψω το βλέμμα μου σ Ἐκεῖνον; Να βλέπω την εικόνα Του; Βοηθάει και αυτό. Όμως «ἀφορῶντες εἰς τόν Ἰησοῦν» σημαίνει να έχουμε τα μάτια της ψυχής μας στραμμένα στον Κύριο, να προσανατολισθεί η ύπαρξή μας στον Κύριο. Για ποιό λόγο; Θα μας βοηθήσει η συνέχεια του κειμένου:
«ὃς ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρόν, αἰσχύνης καταφρονήσας, ἐν δεξιᾷ τε τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ κεκάθικεν». …στον Ιησού, ο Οποίος για τη χαρά που είχε μπροστά Του και θα δοκίμαζε όταν με το πάθημά Του θα έσωζε πολλούς, υπέμεινε σταυρικό θάνατο και περιφρόνησε την ντροπή και την ατίμωση του θανάτου αυτού. Γι αὐτὸ και έχει καθίσει τώρα στα δεξιά του θρόνου του Θεού.
Το νόημα λοιπόν που μας δίνει το ιερό κείμενο είναι: Έχοντας τα μάτια μας καρφωμένα στον Εσταυρωμένο, ο Οποίος υπήρξε το τέλειο παράδειγμα υπομονής.
Ο Κύριος βέβαια γενικώς είναι το πρότυπό μας. Ως άνθρωπος ευαρέστησε στον επουράνιο Πατέρα με την αναμάρτητη και παναγία ζωή Του, κατ’ εξοχήν όμως με την υπακοή Του στο θέλημα του Πατρός «μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ»[1]. Και η χριστιανική ζωή δεν είναι τίποτε άλλο από τη ζωή κατά το υπόδειγμα του Χριστού. «Χριστιανός ἐστι μίμημα Χριστοῦ κατὰ τὸ δυνατὸν ἀνθρώπῳ»[2], μας διδάσκει ο όσιος Ιωάννης ο Σιναΐτης· αληθινός Χριστιανός είναι αυτός που μιμείται τον Κύριο, όσο αυτό είναι δυνατόν στον άνθρωπο.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ερμηνεύοντας το «ἀφορῶντες εἰς τόν… Ἰησοῦν» χρησιμοποιεί την εξής εικόνα: Όπως σε όλες τις τέχνες και τα αθλήματα οι μαθητές προσέχουν τους δασκάλους τους και έτσι εντυπώνουν μέσα τους την τέχνη και βλέποντας παίρνουν μερικούς κανόνες, έτσι και στην πνευματική ζωή. Και καταλήγει: Αν θέλουμε να τρέχουμε και να μάθουμε να τρέχουμε καλά, τον Χριστό να βλέπουμε.
Ας προσέξουμε όμως και κάτι άλλο: ότι ο Κύριος «ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ κεκάθικε»· έχει καθίσει τώρα στα δεξιά του θρόνου του Θεού. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι νεκρός, μια σκιά του παρελθόντος, αλλά μετά τον θάνατό Του ανέστη, ανελήφθη και τώρα ζει στους ουρανούς, δοξασμένος και υπερυψωμένος και ως άνθρωπος για την τέλεια υπομονή και υπακοή Του. Η αλήθεια αυτή δίνει πολλή ελπίδα στον πιστό. Αν συμμετέχουμε στο Σταυρό του Κυρίου, οπωσδήποτε θα έχουμε συμμετοχή και στην Ανάστασή Του και στη δόξα Του στον ουρανό. «Εἰ ὑπομένομεν, καὶ συμβασιλεύσομεν»[3]. Ο κόπος μας δεν πρόκειται να πάει χαμένος, η υπομονή μας θα δικαιωθεί.
Τέλος ο Κύριος είναι «ὁ τῆς πίστεως ἀρχηγὸς καὶ τελειωτής». Ο λόγος αυτός έχει πολλή παράκληση. Ο Κύριος είναι «ὁ ἀρχηγὸς τῆς πίστεως», ο θεμελιωτής της πίστεως, της πνευματικής μας ζωής, και ο τελειωτής της, Αυτός που θα τελειοποιήσει την πίστη μας, θα φέρει την πνευματική μας πορεία σε αίσιο πέρας, στη σωτηρία. Πότε έκανε την αρχή στην πίστη μας; Ίσως όταν μας φανερώθηκε με κάποιον τρόπο στη ζωή μας, όταν νιώσαμε την κλήση Του και αποφασίσαμε να ζήσουμε συνειδητή πνευματική ζωή. Ίσως ακριβέστερα όταν βαπτισθήκαμε και ενδυθήκαμε τον Χριστό. Τότε γεννηθήκαμε στην εν Χριστώ ζωή. Και κατόπιν με το άγιο Χρίσμα, όταν λάβαμε την πανοπλία της Χάριτος, τη δύναμη να ζήσουμε αυτή τη ζωή, όταν κατοίκησε μέσα μας το Άγιον Πνεύμα.
Επομένως στον αγώνα μας δεν είμαστε μόνοι. Στον ουρανό έχουμε μεσίτη προς τον Πατέρα τον Κύριο Ιησού, στα βάθη της καρδιάς μας τον αγαθό Παράκλητο, ο Οποίος «συναντιλαμβάνεται τῇ ἀσθενείᾳ ἡμῶν», μας βοηθάει στην αδυναμία μας, ενεργεί τον αγιασμό μας, μας συνάπτει με τον Χριστό. Και ο Πατήρ ευδοκεί στα παιδιά Του δια του Χριστού εν Αγίω Πνεύματι. Στην πραγματικότητα ο Θεός ενεργεί τη σωτηρία μας. Εμείς το μόνο που έχουμε να κάνουμε, είναι να αγωνιζόμαστε, να τρέχουμε· κι αν τυχόν πέσουμε, να σηκωνόμαστε, να μετανοούμε και να συνεχίζουμε. Τα υπόλοιπα θα τα δώσει ο Θεός.
Με βάση όλα τα παραπάνω το «ἀφορῶντες εἰς τὸν Ἰησοῦν» μπορεί να σημαίνει και κάτι άλλο: αυτό που γράφει ο Ψαλμωδός: «Οἱ ὀφθαλμοί μου διὰ παντὸς πρὸς τὸν Κύριον, ὅτι αὐτὸς ἐκσπάσει ἐκ παγίδος τοὺς πόδας μου»[4]. Τα μάτια μου είναι πάντοτε στραμμένα στον Κύριο, διότι Αυτός θα γλυτώσει τα πόδια μου από την παγίδα στην οποία κινδυνεύω να αιχμαλωτισθώ. Δηλαδή αποτελεί μια προτροπή να στηρίξουμε όλες τις ελπίδες μας στον Κύριο, να Του μιλάμε, να Του ανοίγουμε την καρδιά μας. Να γίνει Εκείνος η καταφυγή μας, η χαρά μας, όλη η ζωή μας…
Θα κλείσουμε με κάποιες πρακτικές προτάσεις για την εφαρμογή του συνθήματος. Μπορούμε να έχουμε μια εικόνα του Κυρίου που μας εμπνέει, η έναν Εσταυρωμένο, και να συνηθίζουμε να τον παρατηρούμε· η να καλλιεργήσουμε την ευχή· η να αφιερώνουμε κάθε Παρασκευή λίγα λεπτά για να εμβαθύνουμε στο Πάθος του Κυρίου με σχετική μελέτη και προσευχή· η ένας συνδυασμός των παραπάνω η κάτι άλλο…
Ας παρακαλέσουμε θερμά τον Κύριο ο θεόπνευστος αυτός λόγος, το φετινό μας σύνθημα, να έχει πολύ καρπό στις ψυχές μας.